اصل مسئله مشروعیت زیارت قبر بزرگان دین، از جمله مسائل مسلّم نزد همه فرقه‌های اسلامی است اما متاسفانه اخیراً فرقه ضاله و غیر اسلامی وهابیت با دسیسه‌های آمریکایی و صهیونیستی در صدد تبلیغ، علیه این عمل شرعی هستند که با مطالعه و تحقیق مسلمانان در این مورد، تبلیغات آن‌ها بی‌ثمر مانده و خواهد ماند. تبلیغات این گروه ضد دینی و ضد اسلامی با هدف کوتاه کردن دست مسلمانان از این منبع عظیم و پر خیر و برکت انجام می‌شود.
زیارت خانه کعبه که جزو واجبات اساسی و غیر قابل انکار است، نمونه ای از انواع زیارات است که حتی وهابیان افراطی هم به آن اذعان دارند. (برای مطالعه بیشتر در این باره می‌توانید به کتاب‌هایی که در این مورد نگاشته شده، مراجعه کنید. از جمله این کتاب‌ها، کتاب «آیین وهابیت» اثر گران‌قدر حضرت آیت الله سبحانی است).
از سوی دیگر ائمه بزرگوار شیعه، همواره به زیارت قبر پیامبر اعظم اسلام و ائمه قبل از خود مشرف می‌شدند و زیارت نامه‌های هم برای زیارت از ایشان نقل شده که مقداری از آن‌ها در کتاب پر برکت مفاتیح‌الجنان آمده است. حتی برای زیارت برخی از امام‌زادگان بلند مرتبه مثل کریمه اهل‌بیت حضرت معصومه (علیها السلام) زیارت نامه‌هایی از معصومین صادر شده است.
صدور این زیارت نامه‌ها گواهی روشن بر مشروعیت و نیز انجام زیارت از سوی معصومین است.
*تعریف و انواع زیارت
زیارت کردن یک مکان به معنی حضور فیزیکی در یک مکان به قصد زیارت کردن فرد زنده یا از دنیا رفته ای است که آن مکان منسوب به اوست. مثلاً زیارت پدر و مادر، رفتن به خانه آن‌ها در زمان زنده بودن و حضور بر سر مزار آنان بعد از فوت آن‌هاست.
به طور کلی زیارت را می‌توان به پنج دسته واجب، مستحب، مباح، مکروه و حرام دسته بندی کرد.
زیارت‌های واجب: زیارت خانه خدا برای کسی که مستطیع باشد، برای یک بار در تمام عمر واجب است.
همچنین زیارت ائمه یا امام‌زادگان و نیز حج مستحبی در صورتی که در مورد آن‌ها نذر صحیحی انجام شده باشد، به خاطر انجام نذر، واجب می‌شوند.
زیارت‌های مستحبی: حج مستحبی یا زیارت قبر ائمه اهل‌بیت و امام‌زادگان در هر حال مستحب است مگر اینکه مورد نذر واقع شده باشد.
همچنین صله رحم از جمله زیارت‌های مستحبی است.
زیارت‌های حرام: گاهی از اوقات به خاطر اموری خاص، برخی از زیارت‌های مستحبی، حکم حرام را پیدا می‌کنند. مثلاً رفتن به زیارت ائمه برای فرزند در صورتی که پدر و مادر او را از رفتن نهی کنند یا رفتن به زیارت باعث آزار آنان باشد، حرام است. همچنین اگر بانوان بدون رضایت شوهران خود به زیارت بروند، مرتکب کار حرام شده‌اند.
همچنین اگر حاکم اسلامی به خاطر مصالحی حج یا زیارت‌های مستحبی را برای مدتی ممنوع اعلام کند، زیارت آن مکان‌ها جایز نیست. (چنانچه امام راحل عظیم‌الشأن، حج را برای مدتی ممنوع اعلام کردند).
همچنین اگر زیارت مستحبی به جهت شرایط خاص، کمک به ظالمین محسوب شود با سنجیدن تمام جوانب مسئله می‌توان حکم حرمت را بر آن جاری کرد. (البته این مسئله در زمان غیبت از اختیارات ولی فقیه است).
زیارت‌های مکروه و مباح: شاید بتوان برای این دو مورد هم مثال‌هایی ذکر کرد که به جهت عدم ابتلا از آن‌ها خودداری می‌شود.
نکته: چنانکه گفته شد، زیارت‌های مستحبی با نهی والدین و همسر بر فرزندان و بانوان حرام می‌شود. این مسئله در مورد تمام مسافرت‌های دیگر هم همین حکم را دارد. یعنی مسافرت‌های غیر واجب تفریحی و … هم اگر مورد نهی پدر و مادر یا همسر قرار بگیرد، حرام می‌شوند.
باید توجه داشت که نماز در مسافرت حرام، کامل خوانده می‌شود و روزه ماه رمضان را هم باید انجام داد.
* کیفیت انجام زیارت
گاهی از اوقات زیارت ائمه یا امام‌زادگان به خاطر نذر کردن واجب می‌شود. در این مواقع علاوه از حضور فیزیکی در حرم آن امام یا امامزاده باید به آن امام یا امامزاده سلام هم داد، که با سلام دادن به ایشان نذر ادا شده است. مثلاً اگر نذر کرده که به زیارت امام رضا برود باید بعد از رفتن به حرم ایشان حداقل یک بار بگوید : «السلام علیک یا علی ابن موسی» که بدین ترتیب زیارت واجب محقق می‌شود. البته آنچه گفته شد به عنوان حداقل شرعی بود؛ ولی سزاوار است که زیارت نامه های مخصوص ائمه را در حرم ایشان فراموش نکنیم.
زیارت «جامعه کبیره» و زیارت نامه های موجود در مفاتیح‌الجنان از بهترین نمونه زیارت‌نامه‌ها هستند.
البته باید توجه داشت که تفاوت لغات و زبان‌ها باعث دوری از اهل‌بیت نیست. ایشان رازهای دل و زبان همه خلایق را می‌دانند و نظر لطف و کرم ایشان در همه حال بر مردم و ارادتمندانشان گسترده است.
*زیارت و حقوق واجبه
پرداختن حقوق واجبه مثل زکات و خمس یک واجب شرعی است و بدون قصد زیارت هم باید پرداخت شوند. اما گاهی به زیارت کردن هم مربوط می‌شوند.
برای مثال در برخی شرایط، حج واجب یا مستحب به خاطر نپرداختن حقوق واجبه، باطل می‌شوند و فرد بعد از برگشتن به وطن هم در حالت احرام باقی می‌ماند.
**آداب زیارت
زیارت کردن آداب بسیاری دارد که به برخی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
*غسل برای زیارت معصومین (علیهم السلام)
مستحب است انسان برای زیارت قبر معصومین غسل زیارت بکند. البته برای زیارت قبر امام‌زادگان غسل مستحب نیست بلکه مشروع هم نیست.
خوب است همراه غسل زیارت نیت غسل توبه و غسل نشاط برای عبادت هم بکنند تا خداوند نشاط و توفیق استفاده بیشتر از محضر معصوم را به ایشان عطا کند.
*بوسیدن ضریح و عتبه
بوسیدن ضریح در روایات اسلامی وارد شده و اشکالی ندارد. البته باید توجه کرد که بوسیدن ضریح باعث آزار و اذیت دیگر زائران و تضییع حقوق آنان نباشد.
بوسیدن عتبه به قصد احترام به صاحب قبر اشکال شرعی ندارد، اما اگر در محل‌هایی مثل مسجد پیامبر در مدینه، باعث سبکی و وهن مذهب اهل‌بیت شود، جایز نیست.
*نماز خواندن پشت به ضریح معصومین
برخی از علما، پشت کردن به ضریح معصومین برای خواندن نماز واجب یا مستحب را جایز نمی‌دانند و آن نماز را هم باطل می‌دانند. البته اگر بین ضریح معصوم و نمازگزار دیوار و مانند آن حائل باشد که صدق بی احترامی به معصوم نشود، اشکالی ندارد.
این حکم فقط در مورد قبر معصومین جاری است.
*نماز زیارت
مستحب است بعد از زیارت معصومین و خواندن زیارت نامه دو رکعت نماز، مثل نماز صبح، به نیت نماز زیارت خوانده شود. البته نماز زیارت فقط در مورد معصومین وارد شده است.
مؤمنین می‌توانند در حرم امام‌زادگان، نماز مستحبی عادی (غیر از نماز زیارت) بخوانند و ثواب آن را به آن امامزاده هدیه کنند.
همچنین می‌توان نمازهای مستحبی از طرف اموات در حرم به جا آورد یا بعد از خواندن نماز مستحبی، ثواب آن را به اموات هدیه کرد.
زیارت کردن صاحب مزار از طرف زندگان و اموات هم بی اشکال است.
*حکم نماز در برخی از حرم ها
به نظر امام راحل و بسیاری دیگر از علما، مسافری که قصد ده روز را نکرده و نمازش شکسته است، مختار است که در چهار مکان نمازش را چهار رکعتی یا دو رکعتی (تمام یا قصر) بخواند. (هرچند برخی دیگر از بزرگان این اختیار را به مسافر نداده‌اند و نماز را قصر می‌دانند).
یعنی اختیار با اوست که تمام بخواند یا شکسته.
این چهار مکان عبارتند از: ۱٫مسجدالحرام ۲٫مسجد پیامبر ۳٫مسجد کوفه ۴٫ حرم امام حسین (علیه السلام).
البته اگر قصد اقامت ده روز را کرده باشند باید در هر صورت نماز را تمام (چهار رکعتی) بخوانند.
روزه مثل نماز نیست و مسافری که نمازش شکسته شده (هرچند در این چهار مکان تمام هم بخواند)، باید روزه خود را افطار کند.
*تشرف به حرم معصومین در حالت وجوب غسل
برای مردان و زنان جایز نیست که در حالتی که غسل جنابت یا حیض و نفاس و استحاضه بر گردن دارند، وارد حرم امامان شوند. بلکه باید بعد از غسل جنابت یا تمام شدن ایام حیض و نفاس و انجام غسل آن‌ها، به حرم امامان مشرّف شوند.
البته اگر مستحاضه غسل‌های خود را انجام داده باشد می‌تواند وارد حرم امام معصوم شود.
داخل شدن در حرم امامان در حالی که غسل مسّ میت بر گردن مکلف است، اشکالی ندارد.
البته این حکم در مورد حرم امامان معصوم است و داخل شدن در حرم امام‌زادگان برای این افراد اشکالی ندارد، مگر آنکه واقعاً بی احترامی به ایشان محسوب شود.
افراد ذکر شده باید دقت کنند که اگر در میان حرم امام‌زادگان، مسجدی واقع باشد از ایستادن در آن خودداری کنند؛ اما می‌توانند از یک طرف مسجد وارد شوند و بدون توقف از سوی دیگر خارج شوند.
** چکیده آداب زیارت
- غسل زیارت معصوم چنانچه گذشت.
- ترک کلام بیهوده در حرم
- پاک بودن و تمیز بودن بدن و لباس
- استعمال بوی خوش (مگر در زیارت سید الشهداء)
- استفاده از لباس تمیز، نو و سفید
- حرکت با آرامی و وقار در حرم و مسیر تشرف به آنجا
- مشغول بودن به ذکر و صلوات در مسیر تشرف
- عدم توجه به امور دنیوی و ساختمان حرم در محضر معصوم
- خواندن اذن دخول‌های معروف و سعی در گریه و تواضع
- بلند نکردن صدا در محضر معصوم
- توبه، استغفار و تلاوت قرآن
- به آرامی و عقب عقب بیرون رفتن از محضر معصوم.
نکته: مستحب است انسان بر سر مزار پدر و مادر، طلب حاجت از خداوند بکند.
نظرات شما عزیزان:
:: موضوعات مرتبط:
احکام،
،
:: برچسب‌ها:
احکام زیارت,
اسلام, 
